Niet iedereen weet dat de historische taalkunde vrij nauwkeurig kan bepalen hoe het Nederlands van de zeventiende eeuw geklonken moet hebben. Om de taal en tekst van de zeventiende eeuw dichter bij het grote publiek te brengen, hebben Ineke Huysman (Huygens ING) en ikzelf een podcastaflevering gemaakt over het gesproken Nederlands van driehonderdvijftig jaar geleden aan de hand van het reisjournaal (1645-1647) van de gebroeders de Witt. De reisaantekeningen van Johan de Witt worden hierin voorgelezen met de authentieke klanken van toen.

Podcast

In de podcast bespreken wij de Grand Tour van de gebroeders de Witt, de tegenstellingen tussen de correspondentietaal van Johan de Witt en de taal van zijn reisaantekeningen, de gekunsteldheid van het geschreven zeventiende-eeuwse Nederlands en hoe wetenschappers desondanks toegang kunnen krijgen tot de alledaagse uitspraak van toen. De podcast is hier te beluisteren.

YouTube

Daarnaast hebben wij een YouTube-filmpje gemaakt waarin een kleine selectie van De Witts reisaantekeningen in woord en beeld te volgen zijn. De lezer met archief-ervaring kan zo zelf meelezen met de handgeschreven aantekeningen van Johan de Witt in hoogsteigen persoon!

Terug in de tijd naar de Zeventiende Eeuw

Tot slot wil ik nog even benadrukken dat dit de eerste keer is dat het zeventiende-eeuws Nederlands met de oorspronkelijke klanken (die wel iets van het Zuid-Afrikaans wegheeft) aan het grote publiek wordt gepresenteerd. We hopen dat het zo een positieve rol kan spelen in de algemene interesse in Johan de Witt en de Zeventiende Eeuw en natuurlijk in de historische taalkunde. Want wie wil er nu niet terug naar de tijd van Rembrandt en Huygens en horen hoe zij gesproken hebben?

Wetenschappelijke leestips

• Bree, C. van, Leerboek voor de historische grammatica van het Nederlands, 2e uitgave (S.l.: Universiteit Leiden, 2016)
• Huysman, Ineke, Project-website over de correspondentie van Johan de Witt
• Kate Hermanszoon, L. ten, Aenleiding tot de kennisse van het verhevene deel der Nederduitsche sprake (2 delen) (1723)
• Loon, J. van, Historische fonologie van het Nederlands, herziene uitgave (Deurne: Universitas Books, 2014)
• Schönfeld, M., Loey, H. van, Clement, A., Schönfeld’s Historische grammatica van het Nederlands: klankleer, vormleer, woordvorming, 6e druk. (Zutphen: Thieme, 1960)
• Spieghel, H.,Twe-spraack vande Nederduitsche letterkunst (1584)
• Winschooten, W. van, Letterkonst, sijnde het eerste deel van de Neederlandse spraakkonst (1683)